เรื่องเด่น อรูปฌาณเป็นสัมมาสมาธิหรือไม่? ทำไมพระไตรปิฎกกล่าวถึงแต่รูปฌาณ...ขอความรู้ครับ

สัมมาสมาธิในอริยมรรคมีองค์ 8 ก็คือ ฌาน1-4 ทำไมอรูปฌานจึงไม่จัดอยู่ในหมวดของสัมมาสมาธิในอริยมรรคมีองค์ 8 ล่ะครับ

 

อรูปฯนั้นละเอียดเกินไป

ไม่เห็นการเกิดดับที่อายตนะภายนอก คือ หู ตา จมูก ลิ้น ผัสสะที่กายและคิดนึกที่สมอง

เพราะ มันไปละลายกาย ออกจากการรับรู้

คล้ายๆกับเอาน้ำแข็งมาถือไว้นานๆ ทั้งที่กายมีอยู่ แต่ มันไม่รู้สึก

มันจะเข้าไปติดกับธาตุรู้ภายใน เป็นสุดโต่งภายใน ( อรูปที่ฝึกจากสติปัฏฐานฌาณ คือเพ่งกายเป็นหลักเบื้องต้น)
หรือ ไม่ก็ติดที่ธาตุรู้ภายในที่รวมกับธาตุรู้ภายนอก ( ธาตุรู้ที่องค์บริกรรม

เริ่มจากช่องว่าง(อากาสา)จนถึง เนวะฯ



รูปฌาณ2-3-4 เมื่อถอนออกใหม่ๆ เอามาที่ขณิกกะ อุปจาระ ปฐมฯ

เมื่อน้อมมาดูการเกิดดับอันเป็นปัจจุบันธรรมที่อายตนะต่างๆ
จะเห็นไตรลักษณ์ตามความเป็นจริงๆ เป็นสภาวะธรรม ไม่ใช่ ธรรมสัญญา

การหลุดพ้น หรือ ได้สภาวะธรรม ได้ดวงตาเห็นธรรม เป็นไปได้


...ที่เหลือเชิญทุกท่านเพิ่มเติม หรือ นำเสนอด้านอื่นครับ /สาธุ

 

เพราะ ฌาน ทั้ง 4 เป็นธรรมชาติของมนุษย์ มนุษย์ต้องมีอย่างนั้น เป็นอย่างนั้น

อรูปไม่จัดเพราะที่เขาเขียนไว้นั้น เป็นสภาพสภาวะจิตใจ ในระดับพระอริยะบุคคล

 

เหตุใดสัมมาสมาธิในอริยมรรคมีองค์ 8 ประการถึงมีเพียงปฐมฌาน จนถึงจตุตถฌานเท่านั้น?

ผมเห็นว่าเป็นเพราะพระพุทธเจ้าจะตรัสถึงเรื่องสัมมาสมาธิ หรือเรื่องอริยมรรค ก็จะตรัสต่อเมื่อทรงสอนถึงเรื่องการดำเนินชีวิตที่ประเสริฐ เป็นสายกลาง ไม่สุดโต้งไปทางด้านใดด้านหนึ่ง และเป็นหลักการปฏิบัติที่สามารถกระทำได้ทุกคน มุ่งเน้นให้เกิดความพ้นทุกข์เป็นสำคัญ ซึ่งระดับสมาธิที่กล่าวเอาไว้ในสัมมาสมาธินั้น เป็นระดับสมาธิที่ทุกคนสามารถกระทำได้ ไม่ยากจนเกินไป ผู้ครองเรือนเองก็สามารถกระทำได้ เป็นระดับสมาธิที่เพียงพอต่อการนำไปบำเพ็ญวิปัสสนาเพื่อให้เกิดปัญญารู้แจ้งตามเป็นจริงของสิ่งต่างๆ จนกระทั่งถอนรากถอนโคนตัดขาดสังโยญน์ให้หมดสิ้นกิเลสได้ครับ

แต่ถ้าพระองค์ทรงบัญญัติว่าสัมมาสมาธิประกอบไปด้วยถึงระดับอรูปฌานแล้ว ก็จะทำให้เกิดความไม่เป็นสายกลาง จะไม่เป็นหลักปฏิบัติที่ทุกคนสามารถกระทำได้ เพราะยากจนเกินไป เพราะคนที่จะทำสมาธิให้ถึงระดับอรูปฌานได้นั้นจะต้องบำเพ็ญกันจริงๆ จะต้องปลีกวิเวกซึ่งส่วนใหญ่จะต้องเป็นผู้ที่ไม่ครองเรือน เช่น นักบวช เป็นต้น ซึ่งไม่ใช่จะสิ่งที่กระทำได้โดยง่ายครับ

 

ถ้าคุณได้อรูปฌานคุณจะเป็นทุกข์เมื่ออกจากฌานครับ เพราะว่ามันจะรู้สึกว่าตัวเองเป็นจิตวิญญาณต้นกำเนิดน่ะครับในสมาธิน่ะ พอออกจากสมาธิมาคุณก็ยังมีกายเนื้ออยู่ทำให้เบื่อหน่ายกายเนื้อครับ ทำให้เบื่อการมีชีวิต มันเป็นทุกข์
เอาแค่ฌาน 4 ก็พอแล้วมั้ง หรือไม่ถ้าจะลองอรูปฌานนิดๆหน่อยๆก็ไม่น่าจะมีปัญหานะครับ แต่ไม่ควรเสพนานเกินไป
หรือถ้าคิดว่าได้แล้วจะไปบวชก็ไม่น่าจะมีปัญหา ส่วนตัวผมเองยังไม่อยากนิพพานไม่ดีกว่า ไว้ผมพอถึงชาติที่อยากนิพพานแล้วจะเป็นพระอรหันต์ประเภทปฎิสัมปัตโต แล้วจะค่อยฝึกครับ

 

ที่กล่าวเฉพาะฌาณ 1-4 นั้นสำหรับผู้ที่มิใช่พระอริยะบุคคล เพราะต้องละสักกายะทิฐิก่อน จึงจำเป็นต้องกำหนดรูปเป็นปัจจัยร่วม
เมื่อละสักกายะทิฐิได้แล้ว (เป็นพระอริยะบุคคล) หากไปเกิดในอรูปภพ หรือเจริญอรูปกรรมฐาน ก็กำหนดดูพระไตรลักษณ์ใน เวทนา จิต ธรรม เข้าสู่มรรคผลเบื้องสูงต่อไป

 

ความเป็นไปได้สำหรับบุคคลโดยทั่วไปแล้วนั้น การพิจารณาในรูปณาน นั้นจะพิจารณาองค์ธรรมได้สะดวกกว่า สำหรับอรูป เป็นสิ่งละเอียดที่เห็น ความเปลียนแปลง เกิดขึ้นตั่งอยู่ดับไป หรือ ความเป็นไตรลักษณ ได้ ยากกว่ากันมาก จึงอาจมิใช่หนทางสำหรับคนโดยทั่วไป แต่ก็มิได้หมายว่าจะเป็นไปไม่ได้ที่จะเข้าถึงโดยอรูปณาน เพียงแต่หนทางยากกว่า จึงค่อนข้างจำเพาะสำหรับบางหมู่เหล่าที่สามารถจะกระทำได้

สิ่งที่แสดงจึงเป็นไปเพื่อประโยชน์นัยยะโดยรวมของเหล่าสรรพสัตร์ ที่เหมาะสมตามฐานะที่พึงกระทำให้บรรลุได้

 

ขออนุโมทนาบุญจากการสนทนาธรรมของทุกๆท่านครับ
สาธุ

 

ขออนุโมทนาครับ ถ้างั้นขอถามต่อนะครับ ในพระสูตรตรัสว่า รูปฌาน4 ที่เป็นสัมมาสมาธินั้นต้องมาจากสัมมาสติ(สติปัฏฐาน 4) คือการระลึกถึง กาย เวทนา จิต ธรรม จนเกิดความสงบขึ้น

สัมมาสมาธิที่เกิดขึ้นนี้เป็นสมถะหรือวิปัสสนาครับ ถ้าเป็นสมถะเพราะอะไรเป็นวิปัสสนาเพราะอะไร เนื่องจากในอริยมรรคมีองค์ 8 มาสิ้นสุดตรงที่สัมมาสมาธิเท่านั้น ในพระสูตรไม่ได้ระบุโดยตรงว่าเป็นวิปัสสนา(การเห็นแจ้งตามความเป็นจริง)

และสัมมาสมาธิในอริยมรรคนี้เราสามารถเจริญเพียงแค่สติกับสมาธิโดยละเลย อีก 6 ข้อที่เหลือได้รึเปล่าครับ หรือว่าจำเป็นต้องเจริญให้ครบถ้วนทุกข้อทั้ง 8 ข้อเลยครับ

 

มรรคที่เกิดจากสัมมาสมาธิ สัมมาสติ จะเกิดแบบครบองค์ ไม่มีสิ่งใดขาดหาย

ถ้ามรรคมีอาการขาดหาย นั้นเป็นเพราะจงใจกระทำมรรค ไม่ใช่เกิดเอง

ต้องไม่ลืมว่า ปัญญา ทางธรรมนั้น ไม่สามารถจงใจสร้างได้

ถ้าจงใจสร้างได้ สั่งได้ บังคับได้ หยิบเอามาใช้เฉพาะเวลาได้
แปลว่า จงใจทำ ซึ่งแปลว่า คิดเอาเอง
ท่านพุทธทาสใช้คำว่า น้อม แทนคำว่า คิดเอาเอง ซึ่งนุ่มนวลกว่า

 

<TABLE width="100%" bgColor=#e4f3f3 border=0><TBODY><TR><TD>ความคิดเห็นที่ 11 : (wit)</TD><TD>

แจ้งลบ |อ้างอิง |​

</TD><TR><TD colSpan=2>

<!--QuoteBegin--><SAMP>อ้างอิง​

<!--QuoteEBegin-->เราไม่สามารถทำให้สติเกิดได้ตลอดเวลาครับ ต้องรู้บ้างเผลอบ้าง เพราะถ้ามีสติตลอดเวลาหรือตั้งอยู่ได้นานๆ อันนั้นเป็นการจงใจทำหรือเพ่ง มีเบื้องหลังคือโลภะเจตนา <!--QuoteEnd-->​

</SAMP><!--QuoteEEnd-->​

ตรงจุดนี้แหละครับที่ผมสงสัย เลยตั้งกระทู้ถามว่า ถ้าเช่นนั้นในกรณีที่เราใช้ชีวิตประจำวันตามปกติทำโน่นทำนี่ หรือเวลาคิดว่าจะไปที่ใด ก็แสดงว่ามีโลภะเจตนาทั้งนั้นเลยสิครับ แล้วอย่างพระพุทธเจ้าหรือพระอรหันต์ที่ท่านหมดกิเลสแล้วเวลาท่านจะเดินทางไปไหนมาไหน ท่านก็ต้องไม่มีการจงใจว่าจะไปที่ใดเลยรึครับ?​

</TD></TR></TBODY></TABLE>


ขออภัยที่ละลาบละล้วงเอาคำถามจากอีกเว็บหนึ่งมาโพส

พระสงฆ์รูปหนึ่งที่เป็นที่เคารพในลานธรรม ได้กล่าวว่า
สมาธิที่เกิดจากการทำสมถะนั้นส่วนใหญ่ไม่ใช่สัมมาสมาธิ

โดยให้ดูที่สัมมาสติ สัมมาสติที่ควรแก่การงาน ที่ทำให้มรรคเกิดได้พร้อมกัน
ต้องเป็นสติที่เกิดเองโดยตัวเขาเอง(ไม่ใช่เรา) ซึ่งมีเราเป็นผู้อบรมบ่มเพาะ จนเขาอิ่มรู้
เขาก็จะเกิดสติเอง และทำงานได้ฉับไวดั่งฟ้าแลบ และเมื่อสัมมาสติที่ระลึกรู้
สามารถรวมฐานลงสู่ภายใน ไม่ส่งออกนอกอีกก็จะเกิดสัมมาสมาธิ
เมื่อสัมมาสมาธิเกิดจนถึงขั้นอัปปนาสมาธิอิ่มตัวพอ จิตก็จะไหลรวม
พอให้เกิดสัมมาปัญญาที่เกิดเองนอกเหนือการควบคุม ไม่จำกัดเวลาเกิด

วิเศษลักษณะของสติที่รู้รอบคือ รู้อย่างไร้กาลเวลาและขอบเขตภายในปัจจุบันขณะ นั่นจึงส่งผลให้
กริยา วาจา ใจกระทำโดยความรู้ที่จะไม่ส่งผลให้เกิดข้อผิดพลาดอีก ไม่ว่าวันนี้ พรุ่งนี้

* * * * * *

ส่วนคำถามเรื่องจิตอรหันต์นั้น เป็นความสับสนของคำว่า ดับ กับ ไม่จับ
สำหรับพระสงฆ์ที่กล่าวถึง ท่านก็ใช้คำว่า ย้อมไม่ติด ซึ่งให้ภาพชัดเจนกว่า

ถ้าพิจารณาไปที่ มรรค ย่อมต้องเห็นอาการของ ขันท์ 5 ที่ยังคงทำงาน ไม่ใช่ไม่ทำงาน
แต่ส่วนที่เป็นอกุศล(กิเลส) ไม่สามารถแทรก หรือ ย้อมติดจิตได้

 

สัมมาทิฏฐิ นี่ ไล่ต่อด้วย สัมมาสังกัปโป นะครับ

ท่านไปเหมาเอาว่าสมถะส่วนใหญ่ ไม่สัมมาสมาธิ

เดี๋ยวก็ไปเจอ พวกดำเนินสติส่วนใหญ่ ไม่สัมมาสติหรอกครับ

 

เอาเป็นว่า สมาธิ ที่ไม่มี สัมมาสติ กำกับ
ให้ถือเป็น มิจฉาสมาธิ

เป็นอย่างนี้ คนในโลก จะมีสัมมาทิฏฐิซักกี่คนน้อ...

 

ขอบคุณครับคุณ บุญยง

สิ่งที่คุณยกนั้นคงเป็นมรรคผล อันเกิดหลังจาก กระบวนการสิกขา ( สติ สมาธิ ปัญญา -- ตรงนี้ถ้าเขียนให้มีกิจจะ ก็เลยเขียนใหม่เป็น สัมมาสติ สัมมาสมาธิ สัมมาปัญญา )
แล้วผลจากการทำสิกขาบท คือ มรรค8 ซึ่งเป็นอันจบพรหมจรรย์

 

จะดูว่า สัมมาทิฏฐิ แล้วหรือยัง
ก็ให้ย้อนไปดูว่าเสพส่วนสุด 2 ประการหรือไม่
ทำอัตตกิลมฐานุโยค หรือเปล่า
ทำกามสุขัลนุโยค หรือเปล่า
ถ้าทำอยู่ ก็ไม่มีมรรค
เมื่อไม่มีมรรค ก็ไม่มีนิโรธ

 

เพราะแม้จะใช้อรูปฌานทั้ง 4 ก็ยังต้องอธิษฐานด้วยกำลัง รูปฌาน 4 ..ก่อนเข้าอรูปฌาน

อรูปฌานมันกำลังละเอียดและสูง..ไม่มีความจำเป็นใดๆที่จะต้องใช้ ยกเว้นพวกกำลังใหญ่

 

ขอตอบคำถามของคุณ wit ในความเห็นที่ 9 ครับ

จากคำถามที่ถามมาผมสรุปปัญหาออกมาเป็น 2 ข้อครับ คือ

1. สัมมาสมาธิที่เกิดขึ้นนี้เป็นสมถะหรือวิปัสสนา และเป็นเพราะอะไร?
2. สัมมาสมาธิในอริยมรรคสามารถเจริญเพียงแค่สติกับสมาธิโดยละเลยอีก 6 ข้อได้หรือไม่

ผมขอตอบข้อ 2 ก่อนครับ เพราะเนื้อหาจะต่อเนื่องมาให้ตอบข้อ 1 ครับ

2. สัมมาสมาธิในอริยมรรคสามารถเจริญเพียงแค่สติกับสมาธิโดยละเลยอีก 6 ข้อได้หรือไม่

ตอบ เป็นไปไม่ได้ครับ เพราะอะไร? เพราะว่าสัมมาสมาธิของพระอริยะนั้นจะต้องมีองค์ประกอบมาจากองค์มรรคอื่นๆ สืบต่อเนื่องกัน คือ เมื่อประกอบด้วยสัมมาทิฐิ สัมมาสังกัปปะจึงพอดีได้ เมื่อประกอบด้วยสัมมาสังกัปปะ สัมมาวาจาจึงพอดีได้ เมื่อประกอบด้วยสัมมาวาจา สัมมาอาชีวะจึงพอดีได้ เมื่อประกอบด้วยสัมมาอาชีวะ สัมมาวายามะจึงพอดีได้ เมื่อประกอบด้วยสัมมาวายามะ สัมมาสติจึงพอดีได้ เมื่อประกอบด้วยสัมมาสติ สัมมาสมาธิจึงพอดีได้ครับ
แต่ถ้าหากปฏิบัติเพียงสัมมาสติ กับสัมมาสมาธิโดยไม่มีองค์มรรคอื่นรองรับ การเจริญสติ และสมาธิของคุณนั้นจะกระทำได้ยากครับ เหมือนกับคนที่พยายามจะขี่จักรยานให้เป็นโดยไม่พึ่งพาล้อเล็กๆ สองล้อคอยพยุงก่อนนั่นแหละครับ จะเป็นไปได้ช้า ตรงนี้เราจะเห็นถึงที่พระพุทธเจ้าตรัสเอาไว้อีกในลักษณะหนึ่งว่า ศีลนั้นเป็นฐานแก่สมาธิ สมาธินั้นเป็นฐานแก่ปัญญานั่นเองครับ แม้แต่คนที่จะเจริญสติปัฏฐานสี่เป็นหลักก็ตาม จะปฏิบัติให้สมบูรณ์ได้นั้นพระพุทธเจ้าก็ทรงแนะนำให้มีศีลเป็นพื้นฐานก่อนแล้วจึงเจริญสติปัฏฐานสี่ ซึ่งศีลก็ได้แก่ข้อปฏฺบัติในองค์มรรคเช่นเดียวกัน คือ สัมมากัมมันตะ สัมมาวาจา สัมมาอาชีวะ เป็นพื้นครับ และขณะที่เราเจริญสติไปนั้นก็จะเป็นไปอย่างถูกทาง จะทำให้องค์มรรคต่างๆ พัฒนาขึ้นมาอย่างสมบูรณ์พร้อมกันไปในตัวด้วยครับ ตรงนี้เรียกว่าการเจริญองค์มรรคนั้นมีสัมมาทิฐิเป็นประธาน แต่มีสัมมาสติเป็นตัวนำหน้าครับ

1. สัมมาสมาธิที่เกิดขึ้นนี้เป็นสมถะหรือวิปัสสนา และเป็นเพราะอะไร?

ตอบ จากข้อ 2 ที่ตอบไป จะทำให้รู้ว่าสัมมาสมาธิเป็นทั้งสมถะและวิปัสสนาครับ เพราะว่าจะต้องอาศัยการฝึกฝนทั้งในของสมถะ และวิปัสสนาควบคู่กันไป เช่น ขณะที่เรามีสติรู้ว่าความคิดที่เกิดขึ้นนี้เป็นมิจฉาสังกัปปะ ความรู้ที่เกิดขึ้นของเรานี้เป็นสัมมาทิฐิ และสติที่เกิดขึ้นขณะนี้ก็จะเป็นสัมมาสติ และการที่เราพยายามละมิจฉาสัปปะที่เกิดขึ้นนี้อยู่ เป็นสัมมาวายามะ และขณะจิตที่เราจดจ่ออยู่กับการเจริญสัมมาสังกัปปะอยู่-พยายามละมิจฉาสังกัปปะอยู่สมาธิของเราก็จะเป็นสัมมาสมาธิ เป็นต้น ซึ่งการปฏิบัตินี้เราจะใช้ตอนเดินจงกรม หรือตอนนั่งสมาธิ หรือตอนทำกิจการงานก็ได้ เพราะเมื่อถึงคราวที่ผู้ปฏิบัติสำเร็จจนเป็นฌานอันมีพื้นฐาน มีองค์ประกอบมาจากองค์มรรคต่างๆ ทั้ง 7 ข้อเบื้องต้น จะทำให้สมาธิที่ได้นี้เป็นสัมมาสมาธิอันบริสุทธิ์ เป็นสัมมาสมาธิของพระอริยะ แต่หากเราไปฝึกสมาธิอย่างเดียวจนบรรลุฌาน โดยไม่มีองค์มรรคต่างๆ รองรับสมาธิที่ได้นั้นจะไม่ใช่สัมมาสมาธิของพระอริยะ จะเป็นสมาธิที่เป็นของพวกฤาษีชีไพรเคยทำกันครับ จัดไม่จัดว่าเป็นสัมมาสมาธิ

 

สาธุ....ขออนุโมทนาด้วยครับคุณ siratsapon ชัดเจนครับ _/l\_ และก็ขอขอบคุณคำตอบของท่านอื่นๆด้วยนะครับ

 

กลับมาพิจารณาธรรมบรรยายของคุณ siratsapon

ก็ทำให้เข้าใจว่าทำไมหลายท่านจึงหยิบ มรรค มาอธิบายวิธีการปฏิบัติ
ก่อนหน้านี้เราไม่เข้าใจ ถึงแม้ มรรค จะแปลว่าปฏิปทาในการดับทุกข์
แต่เราอ่านแล้วติดขัด เลย นิยมใช้ไตรสิกขา ศีล สมาธิ ปัญญา นำการอธิบาย
เพราะมันให้ทิศทางการศึกษาที่เป็นลำดับมากกว่า
เหตุเพราะว่า มรรค นั้นถ้าจะอธิบาย ต้องอธิบายให้ครบองค์ในกระแสความเดียว
ถ้าไม่อธิบายให้ครบองค์ เรามีความรู้สึกว่า เป็น มรรค ที่พร่อง( หนทางที่ขาดๆเกินๆ )
พระบางท่านก็อธิบายปฏิปทาว่า มรรค 4 บ้าง มรรค 7 บ้าง เป็นหนทาง
ก็สับสน

แต่คุณ siratsapon อธิบายได้ครบองค์ทีเดียว 8 แถมเรียบง่าย

ขอชื่นชมครับ

 

คุณเล่าปัง ชื่นชมแล้วครับ...

ผมเองไม่ใช่ผู้รู้อะไร ผมเพียงแต่ถ่ายทอดธรรมะของพระพุทธเจ้าออกไปเท่านั้นครับ

ข้อธรรมเหล่าใดล้วนได้จากธรรมะแห่งพระพุทธเจ้าที่ตรัสไว้ดีแล้ว ประสบการณ์เหล่าใดล้วนได้จากการปฏิบัติตามธรรมะแห่งพระองค์ตรัสไว้ดีแล้วเท่านั้นครับ